Fiziksel
aktivitenin sağlık ve zindelik için sağladığı yararlar giderek daha iyi
anlaşılmaya başlanmıştır. Düzenli fiziksel aktivitenin sağlıklı kilonun
sürdürülmesi, dayanıklılık, güç ve esnekliğin artmasındaki rolünün yanısıra
günümüz hastalıkları olarak kabul edilen kronik hastalıklara yakalanma
riskini azalttığı açıkça bilinmektedir. Söz konusu bu yararlar sadece
bireysel düzeyde önemli değildir. Dünyanın her yerinde giderek maliyeti artan
sağlık hizmetleri yönünden koruyucu sağlık hizmetleri kapsamında fiziksel
aktivitenin sağladığı yararlar önemli bir tasarruf sağlayabilmektedir. Ancak
optimal bir sağlık için gerek çocuk gerekse yetişkinlerin büyük bir
çoğunluğunun yeteri kadar fiziksel aktivite yapmadıkları görülmektedir.
Sağlıkla ilgilenenler fiziksel aktivitenin, neden önemli olduğunu anlamalı,
tüm yaşlardaki bireyleri yaşamın bir parçası olarak fiziksel aktivite ve
spora katılımları için motive etmelidirler. Fiziksel aktivitenin yaşam boyu
sürdürülmesinin herkese, her yerde, her zaman yararlı olabileceği mesajının
daha geniş kitlelere yayılmasına yardımcı olmalıdır. Düzenli
fiziksel aktivitenin fiziksel ve zihinsel sağlık üzerinde pek çok olumlu
etkisi bulunmaktadır: A.
FİZİKSEL AKTİVİTENİN FİZİKSEL SAĞLIK ÜZERİNE ETKİLERİ: Kilo
Kontrolü: Birçok ülkede
fiziksel aktivite düzeyi besin tüketiminden daha fazla düşüş göstermiş,
böylece düşük düzeyde fiziksel aktivitenin şişmanlık için önemli bir etken
olduğu sonucuna varılmıştır. Önemli bir sağlık sorunu olan şişmanlık giderek
artmakta ve koroner kalp hastalığı, diyabet, inme, artrit ve kazalara karşı
risk oluşturmaktadır. Kilo kaybının enerji sınırlaması ve fiziksel
aktivitenin artırılmasıyla sağlanması daha kolay ve etkilidir. Kan
Basıncının Kontrolü: Yüksek kan basıncı (tansiyon) kalp krizi, kalp ve böbrek yetmezliği,
felç gibi rahatsızlıklara yakalanma riskini artırmaktadır. Düzenli fiziksel
aktivite ise kan basıncını azaltabilmektedir. Önerilen fiziksel aktivite
düzeyi, düzenli orta şiddette egzersizlerdir. Kan
Lipitlerinin Kontrolü: Düzenli fiziksel aktivitenin lipit (yağ) metabolizmasına olumlu etkileri
olduğu bilinmektedir. Düzenli fiziksel aktivite, HDL kolesterolünü (iyi
kolesterol) artırırken, bazı durumlarda toplam LDL kolesterolünü (kötü
kolesterol) düşürerek daha yüksek HDL/LDL oranı ve buna bağlı koroner kalp
hastalığı riskini azaltmakta, ayrıca yüksek plazma trigliserid düzeyini de
düşürmektedir. Kan
Şekerinin Kontrolü: Düzenli fiziksel aktivite insülin aktivitesinin kontrolüne ve kan
şekerinin düzenlenmesine yardımcı olması nedeniyle şeker hastalığından
korunmada önemli rol oynar. Önerilen fiziksel aktivite düzeyi; yürüyüş ve
düşük şiddetli, uzun süreli egzersiz programlarıdır. Damar ve
Kas-İskelet Sistemi Hastalıklarını Önleme: Koroner kalp hastalığı ve inme riskinin fiziksel
aktivitesi fazla olan kişilerde daha düşük olduğu görülmektedir. Kas ve
kemiklerin kuvveti, eklemlerin esnekliği; koordinasyon, denge ve hareket
çevikliği için önemlidir. Bütün bu özellikler yaşla birlikte önemli derecede
azalmaktadır. Bu durum fiziksel aktivite düzeyindeki azalma ile yakından
ilişkilidir. Özellikle kadınlarda yaşlandıkça osteoporozla birlikte kemik
kırıkları (bilek, omur ve kalçada) görülme riski artmaktadır. Kemik mineral
yoğunluğunda artış, çocukluk ve adölesan döneminde yapılan egzersizlerle örneğin;
ağırlık taşıma, yürüyüş, koşu, tenis v.b. gibi egzersizlerle sağlanmaktadır.
Yetişkinlikte yapılan orta düzey aktiviteler ise yaşla ilgili kayıpların
önlenmesine yardımcıdır. Sağlıklı,
uzun ve kaliteli bir yaşam sürdürme amacı için "Herkes İçin
Spor" kavramı yaygınlaştırılmaya çalışılmalıdır. B.
FİZİKSEL AKTİVİTENİN ZİHİNSEL SAĞLIK ÜZERİNE ETKİSİ: Etkilerini
ölçmek zor olmasına karşın yapılan çalışmalar fiziksel aktivitenin yararlı
psikososyal etkileri olduğu konusunda birleşmektedir. Kaygı, stres, depresyonun
azaltılması, zihinsel sağlığın sürdürülmesi, psikolojik zindeliğin
sağlanmasında pozitif etkiler yaratmaktadır. Ancak
aşırı ve yoğun egzersiz yapan egzersize bağımlı kişilerde (bu durum genel
olarak beslenme bozuklukları ile birlikte görülmektedir) egzersiz yapma daha
az sağlıklı görülmektedir. Çünkü aşırı egzersiz sakatlanma, aşırı yorgunluk
ve psikolojik rahatsızlıklara yol açmaktadır. Sağlığın
korunması ve geliştirilmesi için her gün en az 30 dakika orta düzeyde bir
aktivite yapılmalıdır. Ancak sağlık problemi olan kişilerin egzersize
başlamadan önce bir hekime başvurması önerilir. |